Per la bona annada m’arriba de dire : “baste que l’an novèl valga mai que non pas lo vièlh”.
Augan, pel primièr còp, m’es estat rebecat : ”serà pièger...”. Baste que non !
Podèm ben esperar ça que la, per pas dire somiar, per gardar lo moral, que las guèrras, la marrana, la secada, las crisis de tota mena, mermen al pus mens.
Per l’occitan e las lengas dichas “regionalas”, 2021 èra estada una annada de bon rambalh, de visibilitat, de debat, amb una lei enfin votada per una brava majoritat, la lamentabla censura del Conselh constitucional, de reaccions a totes los nivèls e fin finala d’avançadas amb una lei, un novèl Conselh de las lengas regionalas, de polidas declaracions de l'Elisèu e de Matinhon, una novèla circulariá per l'ensenhament. En 2022 lo president candidat, entre los dos torns de las eleccions presidencialas, tornèt plan dire que las lengas nòstras èran de tresaurs que caliá servar e transmetre mas l’actualitat a virat cap a de plan duras prioritats e las lengas regionalas son sortidas del lum mediatic e dels pensaments governamentals.
Los ministèris concernits an quitament doblidat que i aviá una lei a metre en òbra e fan plan mina de la voler pas respectar en 2023...
Al Ministèri de l'educacion nacionala, e mai lo titulari aja cambiat, lo mesprètz per la lei e las lengas regionalas seguís. Lo nombre de pòstes al CAPES per 2023 es estat demesit e la darrièra circulariá que ven de sortir sus l’ensenhament de las lengas vivas doblida las lengas regionalas e fa la promocion del bilingüisme francés anglés a l’escòla. L’ensenhament de l’occitan que la lei deuriá permetre de tornar lançar es menaçat. Es clar que los rectors an pas recebut de consignas ni mai de mejans de París per metre en òbra la politica volontarista que la lei e la situacion implican. Lo projècte de convencion Estat-Region que ven de davalar de París es bufèc. A pas d'objectius chifrats, prevei pas cap de mejan.
Per 2023 lo budget del Ministèri de la cultura a progressat de 7 del cent en mejana mès de zèro per las lengas regionalas !
Aqueste an calrà, mai que pus, parar lo semenat a París, dins las regions e acadèmias, se mobilizar e mobilizar los elegits, las collectivitats per que la lei siá aplicada e que convencions e plans sián portaires de mejans.
En 2022, lo Congrès a complit son prètzfach amb la mesa a disposicion dels usatgièrs de novèlas aisinas sens precedents coma Votz, l’impressionanta sintèsi vocala, e Revirada, lo traductor automatic. Ne cal felicitar la còla de permanents e totes los benevòls que pòrtan pèira. An fach del Congrès permanent un servici public de l’occitan, una mena d’acadèmia numerica.
Son prètzfach, lo Congrès lo farà tanben augan se n’a los mejans. Sabèm ben que la fe e las òbras sens moneda mòrtas son... Un novèl site pus assiut ont las diferentas ressorsas seràn integradas las unas a las autras espelirà lèu. Las aisinas disponiblas seràn melhoradas e de novèlas fargadas per respondre als besonhs dels usatgèrs, de la visibilitat de la lenga e de sa transmission. Esperam que poirem avançar las òbras de la novèla plataforma lingüistica e toponimica e del grand diccionari en occitan de tota la lenga que nos manca tant.
E per 2023 doblidem pas que "un bon moment ne fa passar dos de missants"
Gilabèrt Mercadièr
President del Congrès permanent de la lenga occitana