Lo dròlle qu’es estat Sergi Carles, èra pas ges un sauvatjòt ! Al contrari es estat un dels darrièrs rebrots d’una cultura, d’una epòca, amb sos biaisses de trabalhar e de viure, sos còdis, sos rites, sa lenga.
Lo monde e son monde, lo de las annadas 1950-60 èra a cambiar dins totes los domenis. Lo Roèrgue vièlh se modernizava, se dubrissiá e cabussava dins la diglossia. Lo « patoés » èra encara majoritari mès lo francés ganhava pichon a pichon.
D’autobiografias, de descripcions d’aquela epòca ne mancam pas, mès aquí Sergi Carles a un agach plan personal e original sus sa vida e la de son monde. Sens nostalgia ni arcadisme, amb realisme e una precision noirida per una memòria selectiva mas excepcionala e fisèla dels noms del monde, dels luòcs, balha de precisions menimosas. « Serjon» a un agach plan personal tanben perque lo fial director de sa sovenença, la question que tòrna de contunh es sa lenga, lo « patoès » aimat, qu’es tanben sa diferéncia assumida, sens cap de vergonha, jà reivendicada quitament e mai se d’unes li dison « mès quora parlaràs francés ?». Vesèm tanben cossí lo sauvatjòt que nos ditz « parli pas francés abans d’anar a l’escòla » « s’adomerguís » amb l’escòla, lo collègi, las sortidas e los libres, se dobrís de mai en mai, es curiós, se carra de descobrir e aprene, presa la diversitat, sens jamai renegar sa lenga. Serjon a una granda sensibilitat, aima son monde que coneis fòrt plan, patís amb eles, plora. Sas emocions balhan de pes e de prigondor umana a son testimoniatge.
Son raconte es a l’encòp etnografic, sociolinguistic, rebat d’un temps perdut viscut e fin finala plan literari. Es de la mena d’aqueles de la colleccion « Terres humaines» que fondèt lo geograf e etnològ Jean Malaurie.
L’autor maneja una lenga occitana d’ostal, pairala, rica, que se noirís quand ne vira dels grands autors de Carcin, de Roèrgue e mai de pus luènh, sens defugir, volontàriament, qualques francismes socializats per pas descoratjar d’unes legeires de son canton. La sintaxi, eretada plan lèu dins la practica quotidiana amb de plan bons « locutors naturals », es de çò mai blosa, exemplària. Escolans, estudiants, professors e linguistas se pòdon abeurar a la lenga d’aquel raconte. Sèrgi Carles nos ditz tanben que « la lenga viscuda dins un endrech pòrta la dignitat de tota la lenga occitana. Escomet a la curiositat pels parlars vesins, del pus prèp al pus luènh ».
Son gost de dròlle pel « patoès » d’un costat e de l’autre per l’escòla, los estudis, las lengas es pas contradictòri e serà fondator del futur regent, militant occitan, conselhièr pedagogic, reviraire e escrivan. L’occitan es pas l’entrava, l’empacha que se disiá. Sèrgi Carles, dins son libre, a jonhudas sas lengas, caduna de son latz, amb un lexic. O son tanben per sa vida.
Lo dròlle occitan e resistent sens o saber es devengut occitan e resistent conscient. Baste que amòde ara la seguida. N’avèm besonh per que son viscut de l’escòla normala duscas a d'uèi serà mai que lo seu. Son testimòni ajudarà per conéisser e comprene l’evolucion de la societat e l’istòria de l’occitanisme.
Gilabèrt Mercadièr