Crèdits e mercejaments

Le vèrbòc, conjugator occitan es una aplicacion informatica que permet de trobar sul pic la conjugason integrala de cada vèrb occitan amb una granda comoditat e rapiditat d'utilizacion.

Occitan lengadocian

Lo vèrb'Òc s’inscriu dins la continuïtat dels trabalhs descriptius e normatius occitanistas anteriors : Gramatica occitana e Dictionnaire Occitan-Français de Loís Alibèrt (version numerica Josiana Ubaud, Patric Sauzet GIDILOC, extraccion d’entradas Sergi Granièr), Diccionari de Cristian Laus Lo vèrb occitan de Patric Sauzet e Josiana Ubaud, Los vèrbs conjugats de Partici Pojada, las Nòrmas del CLO , òbra collectiva mesa en forma per Domergue Sumien, Conjugaison occitane de Patric Sauzet.

Classament dels vèrbs, sistèma de modèls : Patric Sauzet, lingüista, professor (Universitat Tolosa 2-Lo Miralh), President del Conselh lingüistic del Congrès.

Lexic de vèrbs : Patric Sauzet, Francés Pic (Univ. Tolosa 2), Sèrgi Granièr, ensenhaire, Membre del Conselh lingüistic.

Desvolopament : Domenge Château-Annaud, informatician

Webmèstra, integracion deus modèles e de la basa de dadas : A. Séguier.

Correccions : Bernat Molin, Ensenhaire, Vicepresident del Conselh lingüistic, Arvèi Lieutard, Mèstre de conferéncias (Universitat de Montpelhièr 3), Secretari del Conselh lingüistic, Domergue Sumien, Ensenhaire, Membre del burèu del Conselh lingüistic, Jacme Taupiac, Ensenhaire e Membre del Conselh lingüistic, Domenge Château-Annaud, informatician, Cedric Valmary, director del CFPO Miègjorn-Pirenèus e Aura Séguier, webmèstra de locongres.org.

Occitan gascon

Lo conjugador automatic en occitan gascon qu'ei ua òbra normativa deu Congrès permanent de la lenga occitana. Que l'an hèit en perlongament de la classificacion deus vèrbs en occitan lengadocian de P. Sauzet, President deu Conselh lingüistic, e en continüitat deus tribalhs descriptius e normatius anteriors : Dictionnaire français-occitan (gascon) de M. Grosclaude, G. Nariòo e P. Guilhèmjoan, Fichas de gramatica d'occitan gascon normat 1 d'A. Bianchi e A. Viaut, Gramatica d'occitan gascon contemporanèu deM. Romieu e A. Bianchi, Lo vèrb occitan de Patric Sauzet e Josiana Ubaud, Los vèrbs conjugats de Partici Pojada, las Nòrmas deu CLO, òbra collectiva hicada en forma per Domergue Sumien.

Crèdits

Direccion scientifica : M. Romieu, vicepresident deu Conselh lingüistic e A. Bianchi, membre deu Conselh lingüistic

Classament deus vèrbs, sistèma de modèles : F. Marcouyre

Lexic deus vèrbs : A. Bianchi (a partir deus tribalhs d'E. Astier e G. Nariòo)

Relectura e correccions : M. Romieu, vice-président deu Conselh lingüistic, A. Bianchi, membre deu Conselh lingüistic.

Desvolopament e tractament de las dadas : D. Chateau-Anaud.

Webmèstra, integracion deus modèles e de la basa de dadas : A. Séguier.

Mercejaments : A. Viaut.

Honts

Diccionaris

• F. Mistral, Trésor du Felibrige ou Dictionnaire Provençal-Français, Genève-Paris : Slatkine, éd de l'Unicorne, Paris-Genève, 1979, tome 1 A-F, 1200 p., tome II G-Z, 1170 p.
• N. Rey Bèthvéder, Dictionnaire français / occitan, (gascon toulousain), Puylaurens : éd I.E.O., 2004, 309 p.
• S. Palay, Dictionnaire du béarnais et du gascon modernes, Paris : éd. CNRS, 1991
• M Grosclaude, G. Narioo, P. Guilhemjoan, Dictionnaire français-occitan (gascon), 2 vol., éd. Per Noste, 2004
• V. Lespy, P. Raymond, Dictionnaire béarnais ancien et moderne, nouvelle édition revue et corrigée par J. Lafitte, Belin-Béliet : éd. Princi negre, 1998, 613 p.

Grammaires

• A. Bianchi, A. Viaut, Fichas de Gramatica d'Occitan Gascon Normat 1, Talence : Presses Universitaires de Bordeaux, coll. : Images, 1995, 156 p.
• M. Romieu, A. Bianchi, Gramatica d'Occitan Gascon Contemporanèu, Pessac : éd. Presses Universitaires de Bordeaux, Coll. Saber : Lenga, 2005, 523 p., bilingue occitan-français
• J. Bouzet, Manuel de grammaire béarnaise, 2^da edicion especiala per las escòlas, Pau : éd. Escòla Gaston Febus, 1975, 96 p.
• J.P. Birabent, J. Salles-Loustau, Mémento grammatical du Gascon, Pau : Escòla Gaston Febus : Nosauts de Bigòrra, 1989, 151 p.
• A. Hourcade, Grammaire béarnaise, Pau : éd. Los Caminaires, 1986, 360 p.
• R. Darrigrand, Initiation au gascon, 3^ème édition, Orthez : éd. Per Noste,, 2012, 280 p.
• M. Grosclaude, G. Narioo, Répertoire des conjugaisons occitanes de Gascogne, Orthez : , éd. Per Noste, Pau : éd. La Civada, 1999, coll. Utís, 159 p.

Verbes et conjugaisons

• P. Sauzet, J. Ubaud, Le Verbe Occitan / Lo Vèrb Occitan, guide complet de conjugaison selon les parlers languedociens, éd. Edisud, Aix-en-Provence, 1995, 231 p.
• Atlas linguistique et ethnographique de la Gascogne, devath la direccion de de J. Ségu-, tome V (verbe), fasc. 1, cartes 1609-2065, Paris : CNRS, 1954-1973

Ressources en ligne

• dicod'Òc, multidictionnaire occitan, Congrès Permanent de la Langue occitane
• vèrb'Òc, conjugateur en occitan languedocien, P. Sauzet, Congrès Permanent de la Langue occitane

Occitan provençau

Lo conjugador automatic en occitan provençau es una òbra normativa dau Congrès permanent de lenga occitana. S'inscriu dins lo perlongament de la classificacion dei vèrbs en occitan lengadocian de Patric Sauzet, President dau Conselh lingüistic e dins lo perlongament dei trabalhs descriptius e normatius anteriors : Conjugaison occitane, savoir conjuguer en occitan (languedocien) de Patric Sauzet, Gramatica provençala de G. Martin et Bernat Molin, Tresor dòu Felibrige de Frédéric Mistral, Lo Vèrb Occitan de Patric Sauzet et Josiana Ubaud, Los vèrbs conjugats de Partici Pojada, lei nòrmas dau CLO (Conselh de la lenga occitana), òbra collectiva mesa en forma per Domergue Sumien.

Crèdits

Direccion scientifica : Bernat Molin, vicepresident dau Consèu lingüistic

Classament dei vèrbs, sistèma de modèls : Florença Marcouyre

Relectura e correccions : Bernat Molin, vicepresident dau Consèu lingüistic

Programatritz, generacion dei conjugasons : Aura Séguier

Fònts 

Lexic deis vèrbs

• E. Lèbre, G. Martin, B. Moulin, Dictionnaire de base français-provençal, Aix-en-Provence : CREO-Provença, diffusion Edisud, 2ème édition, 2004, ISBN 2-7449-0521-6
• G. Fettuciari, G. Martin, J. Pietri, Dictionnaire provençal-français, Aix-en-Provence : L’Escomessa CREO-Provença, diffusion Edisud, 2003, 521 pages, SBN 2-7449-0464-3.

Diccionaris

• E. Lèbre, G. Martin, B. Moulin, Dictionnaire de base français-provençal, Aix-en-Provence : CREO-Provença, diffusion Edisud, 2ème édition, 2004, ISBN 2-7449-0521-6
• G. Fettuciari, G. Martin, J. Pietri, Dictionnaire provençal-français, Aix-en-Provence : L’Escomessa CREO-Provença, diffusion Edisud, 2003, 521 pages, SBN 2-7449-0464-3.
• F. Mistral, Trésor du Felibrige ou Dictionnaire Provençal-Français, Genève-Paris : Slatkine, éd de l'Unicorne, Paris-Genève, 1979, tome 1 A-F, 1200 p., tome II G-Z, 1170 p.

Gramaticas

• G. Martin, B. Moulin, Grammaire provençale et atlas linguistique en couleur, Aix-en-Provence : CREO-Provença-IEO, Calade diffusion (Edisud), 2007, 196 pages, ISBN 978-2-95307-12-1-4

Manuaus de conjugason

• P. Sauzet, J. Ubaud, Le Verbe Occitan / Lo Vèrb Occitan, guide complet de conjugaison selon les parlers languedociens, éd. Edisud, Aix-en-Provence, 1995, 231 pages
• B. Giély, Grammaire du verbe Provençal, distribué par Provènço d’aro, 1995, 702 pages

Ressorsas en linha

• dicod'Òc, multidictionnaire occitan, Congrès permanent de la lenga occitana
• vèrb'Òc, conjugueur en occitan languedocien et gascon, Congrès permanent de la lenga occitana

Lo vèrb'Òc - conjugueur automatique occitan est une édition du Congrès permanent de la lenga occitana.

Topòc qu'ei ua basa de dadas de toponimes occitans . Qu'estó creada entà respóner a la demanda d'ua basa unica on caberén tots los toponimes normalizats en occitan, tant los deu territòri com los noms de país e de vilas internacionaus.

Que i avó un hèish d'òbras miadas entà identificar e estabilizar las fòrmas deus noms de lòcs en foncion de las evolucions istoricas, de las realitats sociolingüisticas e deus quadres de las politicas lingüisticas :

• País e vilas deu monde (hont : Inòc Aquitània).
• Comunas d'Aquitània (hont : Inòc Aquitània).
• Comunas de Mieidia-Pirenèus (hont : Centre de Ressorsas Occitanas e Meridionaus).
• Comunas e lòcdits de Dordonha (hont : Novelum-IEO 24).

Lo Congrès qu'a enterprés de'us amassar dens ua soleta atruna. En Topòc que caben dejà mantun toponime occitan o internacionau, e que serà aumentat drin a drin entà vàder lo mei complet possible.

OpenStreetMap qu'ei ua basa cartografica collaborativa en còdi ubèrt. Vertadèr pendent cartografic de Wikipèdia, que permet a tot cadun de contribuir, quina que'n sia la soa lenga, a ua platafòrma qui ei d'ara enlà vaduda un estandard numeric, segon l'exemple de Géoportail e de Google Maps, integrat en hòrt de sites e aplicacions.

Lo Congrès que versè a la comunautat l'ensemble de las soas dadas toponimicas e lo tribalh remirable deus benevòles que permet uei de perpausar au public ua carta occitana regularament aumentada.

La lingüistica occitana qu'ei particularament rica en tèrme de produccions - qui s'espandeishen quitament sus mantun sègle - aquestas be'n son malurosament dispersadas e pas tostemps conegudas deu public. Lo Congrès, en associacion dab lo Cirdoc-Institut occitan de cultura, qu'a enterprés la redaccion d'un document de sintèsi qui recensa l'ensemble deus diccionaris, gramaticas, metòdes d'aprendissatge, preconizacions lingüisticas publicats au dia de uei.

Entad aquò har que hasó mestièr de procedir a un inventari generau qui a permetut de definir ua basa referenciau de tribalh entà las òbras deu Congrès, en respóner - gràcias a ua edicion limitada - aus besonhs d'un gran public en recèrca de preconizacions o d'atrunas lingüisticas.

D'ua faiçon generau, Lo Congrès que met a disposicion deu public aprenent suu son site internet atrunas lingüisticas : bibliografias, diccionaris, gramaticas, nòrmas ortograficas, fichas gramaticaus e de fraseologia, etc.

Lo Congrès utilizèt primièr la nòrma TEI dins l'encastre de son projècte Lexics, qu'a per tòca de formatar totes sos lexics (flexionals, bilingües, toponimics, especializats...) en XML per los far interoperables e legibles per las maquinas. S'i ajustèt puèi lo formatatge de còrpus textuals pel projècte Còrpus que vòl constituïr una basa de tèxtes per bastir d'otisses de TAL. Per menar aqueles dos trabalhs, definiguèt d'estandards de balisatge en TEI P5 adaptats al formatatge de lexics e de còrpus occitans.

La nòrma TEI, qu'es aquò ?

La nòrma TEI (Text encoding initiative) es un soslengatge del XML (Extensible Markup Language) que permet, mercés a de balisas, d'indicar la natura de cada element d'un tèxte (mot, frasa, morfèma...). Es pensat per far los tèxtes legibles per las maquinas, en particular dins los domenis de la lingüistica e de las sciéncias umanas e socialas.

Se volètz comprene melhor çò qu'es lo format TEI, saber perqué Lo Congrès lo causiguèt e descobrir las possibilitats de desvolopament qu'ofrís, trobaretz dins la vidèo çai-jos las explicacions d'Aura Séguier, responsabla del pòle TAL del Congrès :

Causidas de DTD

Las possibilitats qu'ofrís la nòrma TEI son fòrça largas e variadas. Las preconizacions daissan la plaça a l'interpretacion per poder respondre a de besonhs tan diferents coma l'etiquetatge de diccionaris, la descripcion de manuscrits, la transcripcion de l'oral o l'annotacion de còrpus. Lo Congrès deguèt doncas causir qualas balisas èran adaptadas al material que voliá annotar (diccionaris bilingües pensats per l'edicion papièr, lexics flexionals per la bastison d'otisses TAL, còrpus textuals e audio...) e a las especificitats de la lenga occitana (gestion de la varietat...).

A costat d'aquò, calguèt definir d'estandards d'etiquetatge de mantuna donadas, coma las informacions d'usatge, las zònas geograficas o las categorias gramaticalas. Per aquestas, caliá que l'estandard siá compatible tant pel francés coma per l'occitan e aisidament convertible dins los diferents jòcs d'etiquetas utilizats dins lo TAL (Eagles, Grace...).

Los estandards definits son descriuts dins los documents seguents :

Ne saber mai

Per ne saber mai sus la nòrma TEI en general :

• Site de la Text Encoding Iniciativa

En informatica, s'utilizan de còdis estandardizats per identificar las lengas, lors varietats, lors grafias e lors alfabets. Son d'estandards internacionals que permeton la compatibilitat entre los sistèmas d'espleitacion, los logicials, los sites web... Per exemple, un site web multilingüe pòt anar identificar la lenga per manca d'un navigator e prepausar lo contiengut dins la lenga de l'utilizator. Aquò es possible perque los dos còdis de lenga (lo dins los paramètres del navigator e lo per la lenga de la pagina web) son los meteisses.

Las « etiquetas d'identificacion de lengas IETF » foguèron desvolopadas per l'Internet Engineering Task Force a partir de las nòrmas ISO. Son amassadas dins un registre gerit per l'IANA (Internet Assigned Numbers Authority) on los conceptors de logicials o de sites web i van cercar los còdis qui los fan mestièr dins lors desvolopaments.

Aquelas etiquetas son constituïdas de las jos-etiquetas (subtags) seguentas :

• Una jos-etiqueta de lenga obligatòria, sus doas o tres letras, basada sus la nòrma ISO 639. Per l'occitan es « oc ». Se pòt pas cambiar, es registrat definitivament.
• Una a tres jos-etiquetas d'extension de lengas, facultativas, sus 3 letras. Servisson pels macrolengatges (ex. : arab, chinés), mas ara son pas pus recomandadas.
• La jos-etiqueta del sistèma d'escritura, opcionala, sus 4 letras, eissida de la nòrma ISO 15924. Per l'alfabet latin, es « Latn ».
• La jos-etiqueta de region, opcionala, sus doas letras majusculas. Correspond a un Estat oficial  e es basada sus la nòrma ISO 3166-1.
• Una o mantuna jos-etiqueta de varietat, opcionala, sus 5 a 8 caractères. Servisson a codar de variantas dialectalas o ortograficas especificas a una lenga.
• Una jos-etiqueta d'extension, opcionala, sus una letra. Es pauc utilizada. N'i a una, per exemple, que servís a encodar lo format de data.
• Una jos-etiqueta eventuala d'extension d'utilizacion privada, la letra x seguida de 1 a 8 caractères, que cadun pòt utilizar per indicar, per exemple, de variantas pas normalizadas o d'autras menas de donadas.

Lo procediment

Abans 2018, existissiá pas l'indicacion normalizada de  las varietats de l'occitan dins los logicials. L'occitan aranés èra, de costuma, diferenciat pel còdi « oc-ES » (jos-etiqueta de lenga seguida de la jos-etiqueta de país) e lo demai èra encodat en « oc-FR ». En seguida de las demandas dels desvolopaires per poder encodar las varietats geograficas e de grafia per l'occitan, Lo Congrès dobriguèt un projècte per l'ajust de còdis estandards internacionals per prene en compte la variacion intèrna de l'occitan dins lo desvolopament informatic.

Menèt una enquèsta alprès dels actors que desvolopan d'otisses o ressorsas informatics per l'occitan. Faguèt atal l'inventari dels besonhs per de jos-etiquetas per l'occitan. Aquela lista aviá pas per tòca principala de correspondre a una vertat o a una exaustivitat lingüistica. Son objectiu èra de cobrir los
besonhs informatics e aplicatius de diferenciacion de varietats e de jos-varietats. Per exemple existissiá un besonh de poder diferenciar l'aranés del demai del gascon per desvolopar de traductors automatics mai eficaces, mas i aviá pas, a aquel moment, de logicial informatic qu'aguèsse besonh de diferenciar lo lengadocian oriental del lengadocian occidental.

Una primièra lista foguèt establida per cobrir los besonhs aplicatius recensats. Lo Congrès depausèt las jos-etiquetas per 10 varietats e jos-varietats e per 3 grafias de l'occitan, acompanhadas de lor bibliografia justificativa. Las demandas foguèron acceptadas e las jos-etiquetas son ara integradas al registre de l'IANA.

Las jos-etiquetas

Las jos-etiquetas (subtags) de varietat e de jos varietat son :

• auvern : occitan auvernhat
• gascon : occitan gascon
• lengadoc : occitan lengadocian
• lemosin : occitan lemosin
• provenc : occitan provençal
• vivaraup : occitan vivaroalpenc
• creiss : varietats del creissent
• aranes : occitan gascon aranés
• cisaup : occitan vivaroalpenc cisalpenc
• nicard : occitan provençal niçard

Las jos-etiquetas de grafia son :

• grclass : grafia classica
• grit : grafia italianizanta
• grmistr : grafia mistralenca e derivadas (febusiana, Escòla dau Pò)

Se i a pas de jos-etiqueta de grafia, lo tèxte/logicial es supausat èstre en grafia classica. Se un tèxte es dins una grafia pas normalizada, lo Congrès preconiza d'utilizar un còdi qu'es pas depausat a l'IANA, « grautres » seguit, se i a besonh, d'una jos-etiqueta d'extension d'utilizacion privada (-x) seguida d'una numerotacion.

Qualques exemples :

• Per un tèxte en occitan provençal en grafia mistralenca : oc-provenc-grmistr
• Per un tèxte en occitan gascon en grafia febusiana : oc-gascon-grmistr
• Per un tèxte en occitan lengadocian en grafia classica : oc-lengadoc
• Per un tèxte en occitan gascon aranés en grafia desconeguda : oc-aranes-grautres (per nosautres)
• Per un tèxte en occitan auvernhat en grafia classica que cal precisar : oc-auvern-grclass
• Per un tèxte en occitan provençal niçard en grafia italianizanta : oc-nicard-grital
• Per un tèxte en occitan cisalpenc meridional : oc-cisalp amb endacòm una informacion geografica que precisa qu'es dins lo sud de la zòna pertocada.

Per ne saber mai

Podètz tanben consultar lo registre de l'IANA amb totes los còdis de lenga, varietat, sistèma d'escritura...

• Accedir al registre de l'IANA