Los vòts son mai qu’un ritual. Son l’escasença de fintar l’an vièlh e d’agachar venir l’an novèl.
Disèm ben bona annada e desiram que las crisis de totas menas de l’an passat mermen mas se van poder arrestar las guèrras e lo cambiament climatic ? Las annadas que nos avián fach creire al progrès sens fin e a l’illusion que l’umanisme aviá ganhat sus las ideologias mortifèras tornaràn ? L’an que comença, pel moment, sembla pas menar cap a un « Temps novèl » e a una « Tèrra sens mal »...
Per las lengas regionalas, la lei relativa a la proteccion patrimoniala de las lengas regionalas es pas aplicada. Al ministèri de l’Educacion, los titulars cambian sovent mas las lamentablas responsas messorguièras de sos servicis a d’elegits que pausan de questions demòran las meteissas. Gausan quitament escriure que i a tròp de professors per l’occitan alara que ne mancam e que fa qu’es pas qu’una pichòta minoritat d’escolans qu’a la possibilitat de trobar l’occitan a l’escòla. Las convencions Estat-Region per l’ensenhament, previstas per la lei, son totjorn pas prèstas per l’occitan. Las lengas regionalas son quitament pas citadas dins lo « choc scolaire » mas lo monopòli de l’anglés es confirmat e de caps de servicis an ara de cartas de visitas en anglés... Es pas un signe de modernitat mas una pròva de somission.
Al ministèri de la Cultura lo budgèt a progressat levat per las lengas regionalas. Lo Conselh nacional de las lengas regionalas es ben estat remosat a París mas la ministra de la Cultura es passada per nos parlar mai que mai de l’inauguracion de la Ciutat internacionala de la lenga francesa à Villers-Cotterêts.
Vertat qu’a l’escasença de l’inauguracion d’aquel mausolèu lo 30 d’octobre lo president de la Republica diguèt : « C'est pourquoi je veux que nos langues régionales soient encore mieux enseignées et préservées, qu'elles trouvent leur place dans l'espace public ». Baste siá ! Mas calrà lo li rapelar de contunh tota la fin de son mandat, lo rapelar a sos ministres que fan lo contrari e als tribunals administratius qu’interdison encara l’usatge de las lengas de França al nom de l’article 2 de la Constitucion mal interpretat. Lo president diguèt tanben de la lenga francesa « Surtout elle peut, elle doit cohabiter harmonieusement avec nos 72 langues régionales, dont le breton, le basque, le béarnais, le gascon, le provençal, tous les occitans, le catalan, le corse, les parlers romans ou créoles, les langues kanakes, polynésiennes. » Aquel trocejadís de l’occitan-lenga d’oc, tèrme oficial dempuèi d’annadas que lo president a pas emplegat, es plan estranh... Podèm crentar qu'« en naut » tenon pas mai a confirmar l’unitat de la lenga nòstra... Se calrà totes mobilizar per plan causas aqueste an, manténer la pression, notadament per l’aplicacion de la lei e una revision de l’article 2 de la Constitucion qu’es, de contunh, un pretèxte per nos entravar.
Aürosament, « en bas », las associacions e d’elegits an fach lor trabalh per la lenga. Podèm pas aquí tot espepissar, presentar totas las realizacions e luchas mas podèm rapelar la jornada sus la lei coorganizada per un larg collectiu amb la region Occitania e anonciar que la Coordinacion occitana a tornat ganhar un pòste al CESER de la Region Occitania e ne farà beneficiar los catalans. Per la cooperativa de material occitan qu’es lo Congrès, 2023 es estada una annada de trabalh fruchosa, amb de novèlas produccions d’utisses pels usatgièrs. Teni a mercejar la còla de permanents e totes los benevòls qu’ajudan. Lo Congrès a tanben plan aprestat l’an passat lo trabalh per aqueste an. Amb lo novèl POCTEFA-IA, anam poder melhorar los utisses informatics actuals e ne far de novèls en ligason amb los araneses e los catalans. Enfin, dins l’encastre del CPER, amb de novèls lexicografs, se va poder avançar mai lo Diccionari general informatizat de tota la lenga occitana que nos manca. Serà tot en occitan e plan illustrat de citacions de tota mena tiradas del patrimòni literari e oral.
Clavem sus una polida nòta d’esper ! A la question de l’institut Cluster de sondatge de novembre de 2023 « Êtes-vous favorable au développement de l’enseignement des langues régionales dans les écoles publiques ? » 62% dels sondats an respondut que òc e son los pus joves, los 18-24 ans, que son los pus favorables, a 86% !
Gilabèrt Mercadièr
President del Congrès permanent de la lenga occitana